Wyłączniki: rodzaje i zasada działania

Każdy obwód, w którym płynie prąd elektryczny, narażony jest na uszkodzenia spowodowane awariami, przeciążeniami, nagłymi zmianami napięcia lub natężenia prądu. Dlatego też zaleca się zabezpieczyć układ urządzeniami chroniącymi przed skutkami nieprzewidzianych zdarzeń. Do jednych z najczęściej stosowanych w tym celu należą wyłączniki.

Czym jest wyłącznik i do czego służy?

Wyłącznik to elektryczny łącznik mechanizmowy do załączania, wyłączania i przewodzenia prądów. Pełni funkcję ochronną - przez błyskawiczne odcięcie zasilania zabezpiecza sprzęty przed uszkodzeniem w następstwie blokady rozruchu, zaniku fazy, zwarcia, przeciążenia lub asymetrii napięcia. Umieszcza się go w obwodach, gdzie urządzenia pracują w trudnych warunkach środowiskowych lub gdy ich uruchomienie wymaga prądu o dużej mocy.

Zasada działania wyłącznika

Wyłącznik reaguje na wszelkie odstępstwa od normy zaistniałe w układzie. W przypadku ich wystąpienia natychmiast odłącza zasilanie. W zależności od rodzaju uruchomienie wyzwalacza powodują: prąd zwarciowy i przeciążeniowy (pojawiają się m.in. w wyniku zaniku fazy, uszkodzenia obwodu czy wzrostu napięcia) lub różnicowy (powstaje, gdy prądy wpływające i wypływające nie są tej samej wartości). W każdej z powyższych sytuacji następuje przerwanie ciągłości obwodu, a tym samym przepływu prądu.

Rodzaje wyłączników

Do najczęściej stosowanych wyłączników należą:

• Wyłączniki kompaktowe zabezpieczające układy rozdzielcze i sterownicze w instalacjach niskiego napięcia. Instaluje się je w rozdzielniach. Występują w typie 2-, 3- i 4- biegunowym. Posiadają przyłącza do podłączenia kabli z końcówkami, szyn lub wiązek przewodów.
• Wyłączniki powietrzne mocy do zastosowania w rozdzielnicach i układach wysokonapięciowych, gdzie przepływają prądy o dużej mocy (zwłaszcza w przemyśle). Charakteryzuje je wysoka obciążalność i niewielkie rozpraszanie energii, nawet przy wysokiej temperaturze otoczenia.
• Wyłączniki silnikowe (określane też mianem termików) chroniące silnik przed zwarciem i przegrzaniem na skutek wzrostu temperatury na uzwojeniach wywołanego zwarciem, przeciążeniem czy zanikiem fazy. Wyłącznik ustawia się na wartość prądu znamionowego jednostki napędowej, bo tylko wtedy prawidłowo zabezpiecza przed ewentualnymi uszkodzeniami.
• Wyłączniki nadmiarowoprądowe do ochrony układ przed przeciążeniem zaistniałym wskutek zwarć lub wzrostu wartości prądu płynącego w obwodzie. Urządzenia występują w wersji jednobiegunowej i dwubiegunowej. Dobiera się je uwzględniając obciążalność prądową przewodów i samego układu.
• Wyłączniki różnicowo-prądowe, które eliminują ryzyko porażenia na skutek bezpośredniego kontaktu z uszkodzoną częścią instalacji bądź sprzętu. Dzięki reakcji na zmianę wartości prądów wpływających do obwodu i z niego wypływających (powinny być sobie równe) urządzenie wykrywa upływ prądu poza układ i rozłącza go. Aparaty produkowane są w kilku typach, w zależności od przeznaczenia.

Autor: www.polimet.com.pl.